نوسانهای شدید نرخ ارزهای خارجی چشمانداز تیرهای را مقابل تولیدکنندگان قرار داده و بسیاری از آنها به دلیل قابل پیشبینی نبودن آینده بازار، از تولید دست کشیدهاند
گزارشها حاکی از کم یاب شدن و نایاب شدن برخی کالاهای سرمایهای، واسطهای و مصرفی در بازارهای ایران است. گفته میشود این مسئله به دلیل افزایش قیمت ارز و غیرقابل پیشبینی شدن قیمتها در بازار است
در شرایط کنونی که قیمت دلار به ۳۰ هزار تومان رسیده، بسیاری از تولیدکنندگان توان خرید مواد اولیه را ندارند و به همین خاطر فعالیت خود را متوقف کردهاند. از سوی دیگر بازاریان نیز حاضر به فروش کالاهایی که در معرض نوسان قیمت قرار دارند، نیستند. توقف فعالیت تولیدکنندگان و احتکار کالا از سوی برخی اصناف به افزایش سطح قیمتها دامن زده و بسیاری از کالاها را از دسترس مردم خارج کرده است
در گزارشها آمده است که برخی محصولات لوازمخانگی، قطعات خودروهای سواری و سنگین، تعدادی از برندهای لوازم الکترونیکی، کاغذ، سیمان، برنج شمالی، حبوبات، پارچههای مبلی و کود کشاورزی و مخصوصا روغن خوراکی به شدت کمیاب شدهاند و توزیعکنندگان این کالاها حاضر به تأمین نیاز کامل بازار نیستند
نایبرئیس اتاق اصناف ایران نیز کم یاب شدن برخی کالاها را تائید کرده و در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفته است: نوسانات نرخ دلار و عدم دسترسی به مواد اولیه، شرایط نابسامان فعلی بازار را رقم زده است. شرکتهای بزرگ پخش و تولید به دلیل نوسانات ارزی، محصول به بازار تزریق نمیکنند
محمود هاشمی دلیل نایاب شدن برخی کالاهای مورد نیاز مردم را «خالی شدن انبارها» دانسته و اضافه کرده است: بازار تمام ذخیره خود را در چند ماه اخیر به متقاضیان عرضه کرده و در حالی که شرکتهای تولیدی و عرضهکننده فقط کالا را به صورت نقدی به بنکداران عرضه میکنند، انبارها خالی از کالا و محصول است
نایاب شدن برخی کالاهای مورد نیاز مردم در حالی است که پس از افزایش قیمت دلار در ماههای اخیر، دولت متعهد شده بود که دلار ۴۲۰۰ تومانی در اختیار تولیدکنندگان و واردکنندگان قرار دهد؛ اما هماکنون بسیاری از تولیدکنندگان و واردکنندگان از ارز دولتی محروم هستند و اجباراً ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تأمین میکنند. با این حال عده معدودی از صاحبان بنگاههای بزرگ و واردکنندگان که در دولت و بانک مرکزی نفوذ دارند، از دلار ۴۲۰۰ تومانی برخوردار هستند
محرومیت تولیدکنندگان از ارز دولتی و افزایش قیمت دلار آزاد به ۳۰ هزار تومان، شرایط سختی را برای بخش تولید رقم زده و ادامه این وضعیت میتواند به تعطیلی واحدها و بیکاری هزاران نفر منجر شود. در حال حاضر بخش بزرگی از مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان از طریق واردات تأمین میشود و اگر دولت، ارز این واردات را تأمین نکند، تورم ناشی از بخش تولید به مصرفکنندگان منتقل خواهد شد
هرجومرج اقتصادی و شرایط بازار ارزهای خارجی در ایران، قدرت برنامهریزی کوتاهمدت و میانمدت را از بنگاههای تولیدی و فعالان اقتصادی ربوده و تولید توزیع را با اختلال کمسابقهای روبرو کرده است. این اختلال در تولید و توزیع موجب ناکارآمد شدن مکانیسم قیمتها برای تعادل بخشی به بازار شده و در نتیجه عده زیادی از فعالان اقتصادی و بازاریان دست از کار کشیدهاند
