محمد بطحایی، وزیر پیشین آموزش و پرورش، با انتقاد از روش پذیرش در دانشگاه‌های ایران گفت: گزارش‌های محرمانه نشان می‌دهد در سال‌های اخیر ده‌ها نفر پس از ناکامی در کنکور اقدام به خودکشی کرده‌اند
بخش‌هایی از سخنرانی این مقام پیشین دولتی در نشست «نقد و بررسی نظام آموزشی کنکورمحور» را منتشر شده است و بطحایی که در دولت دوم حسن روحانی و فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت، در این نشست گفت: در سال‌های گذشته در بولتن‌های محرمانه اخباری از خودکشی ده‌ها نفر از داوطلبان کنکور داشتیم که به علت شکست، سرکوب و تحقیر در خانواده این کار را انجام داده بودند
او ادامه داد: «برخی داوطلبان واقعا آینده دردناکی را از حیث ویژگی‌های روانشناختی باید به خاطر شکستی که در کنکور خورده‌اند متحمل شوند.» وزیر پیشین آموزش و پرورش با تاکید بر این که «فعلا برای پذیرش در رشته‌های پزشکی و مهندسی در دانشگاه‌های برتر راهی جز کنکور نیست»، گفت اما «در حدود ۹۰ درصد رشته/محل‌ها می‌توانیم بدون فرایند کنکور دانشجو سنجش و پذیرش کنیم.» او با وجود سخت‌گیری‌ها در پذیرش دانشگاهها از «کاهش اشتیاق جوانان برای ورود به دانشگاهها طی ۷ ـ ۸ سال گذشته» خبر داد و گفت: جوانان بیشتر به فکر کسب یک مهارت برای ورود به اجتماع افتاده‌اند
به گفته بطحایی، گسترش بی حد و حصر دانشگاهها موجب کاهش کیفیت فارغ التحصیلان شده و فارغ‌التحصیلان کمتر می‌توانند شغلی متناسب با رشته تحصیلی خودشان پیدا کنند
نقش رژیم ایران در بی‌عدالتی آموزشی بطحایی همچنین کنکور را «ابزاری برای بی‌عدالتی» دانست و همچنین بر نقش دولت جمهوری اسلامی در گسترش این بی‌عدالتی آموزشی تاکید کرد
او گفت: «دستگاه‌های حاکمیتی به ویژه آموزش و پرورش در بروز این اتفاق تقصیر زیادی دارند، امروز با تنوع فراوانی از مدارس مختلف روبه‌روییم. هیچ کشوری را نمی‌توانید پیدا کنید که مانند آموزش و پرورش این‌گونه بچه‌ها را طبقه‌بندی کند.» به گفته این مقام پیشین جمهوری اسلامی، «این نخبه‌پروری در ایجاد طبقات اجتماعی و اقتصادی موثر است». تاکید بطحایی بر بی‌عدالتی در روند پذیرش دانشگاهها در حالی است که هر سال تعدادی از داوطلبان بهایی با وجود قبولی در کنکور، از پذیرش در دانشگاهها منع می‌شوند
بر اساس یک مصوبه محرمانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران که بعدا در سفر گالین‌دوپل گزارشگر ویژه پیشین حقوق بشر در ایران کشف شد، مقام‌های رژیم ایران ملزم شده‌اند که کسانی «در دانشگاهها چه در ورود و چه در حین تحصیل چنانچه احراز شد بهائی‌اند از دانشگاه محروم شوند.» همچنین به تازگی یکی دیگر از وزرای پیشین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی با ارائه آمارهایی درباره تبعیض گسترده در نظام آموزش و پرورش ایران، نسبت به فاصله زیاد سطوح آموزشی در تهران و مناطق محروم کشور هشدار داد
علی‌اصغر فانی که در دولت اول حسن روحانی در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت، روز شنبه در گفت‌وگو با روزنامه همشهری گفت در ۳۵ منطقه کشور اصلا رشته ریاضی و تجربی را تدریس نمی‌کنند و این یعنی از ۳۵ نقطه از ایران هیچ‌گاه پزشک، پرستار و مهندس وارد جامعه نمی‌شود
در حالی که وزارت آموزش و پرورش ایران در زمینه ترک تحصیل دانش‌آموزان به ویژه دانش‌آموزان دختر آمار نمی‌دهد، این وزیر پیشین آموزش و پرورش اضافه کرد: «معمولا میزان تولد دختران و پسران مساوی است … اما شاهد این هستیم که فقط ۲۵ تا ۳۰ درصد دانش‌آموزان در این مناطق [محروم] را دختران تشکیل می‌دهند.» بطحایی هیات علمی دانشگاهها و موسسات کنکور را مدافع وجود کنکور دانست و گفت آنها ترجیح‌شان تداوم کنکور است ولو صندلی خالی [در دانشگاهها] داشته باشیم
این مقام پیشین دولتی گفت: «ذی‌نفعان کنکور ده‌ها هزار میلیارد تومان گردش مالی از قِبل کنکور دارند و به این سادگی سفره‌شان را جمع نمی‌کنند.» او اضافه کرد که این ذی‌نفعان کنکور به محض اینکه کسی بخواهد تغییری ایجاد کند در هر کجا که دستشان برسد از ریاست جمهوری گرفته تا مجلس و مجامع علمی و دانشگاهها و مراجع دینی شروع به تخریب می‌کنند و اجازه چنین تغییرات و اصلاحاتی را نمی‌دهند
او به ضعف قانونی در زمینه «تعارض منافع» در نظام آموزشی ایران اشاره کرد و گفت: در دوره وزارتم بارها در مجلس گفتم به عنوان وزیر می‌توانم بخشنامه بزنم که مدیرکل اجازه ندارد مدرسه غیردولتی داشته باشد اما یک بخشنامه است و با رفتن بنده و کاهش مراقبت‌‌ها دوباره تکرار می‌شود
به گفته این وزیر پیشین، تبلیغات کنکور عامل «هیجان کاذب» است: «آموزشگاه‌ها گاهی با هزینه سرسام‌آور خانواده‌ها را وادار می‌کنند حتی اگر حیث مالی بضاعت چندانی ندارند برای آنکه عقب نیفتند فرش زیرپایشان را بفروشند تا فرزندشان در فلان رشته قبول شود.» او علاوه بر آموزشگاه‌های کنکور، از کتاب‌های درسی مدارس نیز انتقاد کرد و گفت این کتاب‌ها در متوسطه اول سمت و سوی آمادگی کنکور گرفته است
