متوسط رشد اقتصادی «نزدیک به صفر»، خلاصهای از اوضاع وخیم اقتصاد ایران در گزارش اخیر مرکز پژوهشهای مجلس است. میانگین رشد تولید ناخالص داخلی ایران در حالی نزدیک به صفر گزارش شده است که جمهوری اسلامی در برنامههای توسعه خود، رشد متوسط هشت درصدی را هدفگذاری کرده است؛ فاصلهای قابلتوجه از آرزو تا واقعیت
بیماری اقتصاد ایران با تحریمهای ایالاتمتحده آمریکا بروز و ظهور بیشتری پیدا کرده ولی رهبران جمهوری اسلامی همچنان ارادهای برای اصلاح چهارچوبهای مدیریتی خود ندارد. یک سر مشکلات اقتصادی به ماهیت سیاست خارجی این رژیم بازمیگردد؛ سیاستی که اساساً در مخالفت و لجاجت با آمریکا پیریزی شده و ظاهراً قابلتغییر هم نیست
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بچندی پیش گزارشی را از چندوچون اقتصاد ایران منتشر کرده که نشان میدهد اوضاع کشور بسیار وخیمتر آنچه به نظر میرسد، است. اول از همه چیز، در این گزارش نرخ رشد اقتصادی ایران در هشت سال منتهی به سال ۹۸ «نزدیک به صفر» اعلام شده است. حال اینکه بنا به این گزارش، تصمیم گیران جمهوری اسلامی در برنامههای پنجم و ششم توسعه، نرخ رشد هشت درصدی را هدفگذاری کرده بودند
روند نزولی تشکیل سرمایه ثابت
روند نزولی تشکیل سرمایه ثابت از دیگر شاخصهای اقتصادی است که در گزارش مرکز پژوهشها رشد آن منفی اعلام شده است. بر این اساس، تشكيل سرمايه ثابت از سال ۱۳۹۰ به بعد همواره روند نزولي داشته است. مرکز پژوهشها میگوید اين موضوع به خصوص از منظر ظرفیت رشد اقتصاديِ سالهای آينده «بسيار هشداردهنده» خواهد بود
آمارهای موجود در گزارش مرکز پژوهشها نشان میدهد انباشت سرمايه در بخش نفت و گاز، صنعت، معدن، ساختمان و ارتباطات از سال ۱۳۹۱ به بعد منفي شده است؛ به گونهای که در هفت سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ به طور متوسط سالانه حدود ۲.۲ درصد از میزان سرمایه انباشتهشده در این بخشها کاسته شده است. حال اینکه رشد سالانه این بخشها برای هفت سال قبل از ۹۰ به طور میانگین حدود ۵.۳ درصد بوده است
چهارمین اقتصاد متورم جهان
میانگین بلندمدت نرخ تورم نیز در این گزارش ۲۰ درصد اعلام شده است. رکوددار نرخ تورم ایران دولت اکبر هاشمی رفسنجانی است. نرخ تورم در دولت هاشمی رفسنجانی به ۴۹.۴ درصد رسیده بود. پس از دولت او، دولت روحانی با ثبت نرخ تورم ۴۲.۷ درصد در سال ۹۷ رکوددار تورم در ایران محسوب میشود
تورم از جمله شاخصهای ملموس در جامعه است که افزایش بیش از حد آن در مقاطع مختلف موجب اعتراضهای گسترده مردمی شده است. ایران به دلیل نظام بانکداری غیراستاندارد، خلق بیرویه نقدینگی و تحریمهای خارجی همواره با تورم فزاینده روبهرو است. در گزارش مرکز پژوهشها آمده است «در حالی که تقریباً همه کشورهای دنیا توانستهاند معضل تورم را حل کنند، ایران از نظر نرخ تورم پس از ونزوئلا، زیمباوه و آرژانتین در رتبه چهارم جهان قرار دارد.»
مطابق دادههای مرکز آمار هماکنون نرخ تورم ایران ۲۷.۲ درصد است. این در حالی است که میانگین نرخ تورم جهانی ۲.۵ درصد برآورد میشود. طی سالهای گذشته نرخ بالای تورم در ایران ساخت طبقاتی را به طور کلی تغییر داده و به گفته جامعه شناسان این پدیده اقتصادی موجب روی کار آمدن یک طبقه نوکیسه جدید شده است. کارشناسان اقتصادی نیز میگویند تورم بیش از حد، بنیه مالی خانوارها را هدف گرفته و سطح تقاضای مؤثر را کاهش داده و کاهش تقاضا هم پایههای تولید را تخریب کرده است
مرکز پژوهشهای مجلس در بخش دیگری از گزارش خود با اشاره به اینکه آمريكا بخشهای کليدي، ارزآور و البته آسیبپذیر اقتصاد ايران را تحت تحريم قرار داده، نوشته است تا زمانی که «اصلاحات اساسی در اقتصاد داخلی ایران» انجام نشود گذر زمان به نفع ایران نخواهد بود
